ધોરણ-7 [વિજ્ઞાન] 2. પ્રાણીઓમાં પોષણ [std 7 Science chapter 2. pranioma poshan] એકમના અભ્યાસ માટેનું બધુ સાહિત્ય અહીં એકત્ર કરવામાં આવેલું છે. જેમ કે અગત્યના મુદ્દાઓ, એકમની સમજૂતી, સ્વાધ્યાયના પ્રશ્નો-જવાબો, સ્વ-અધ્યયનપોથીના ઉકેલો, વિદ્યાર્થીઓ માટે પ્રશ્ન પેપર. દરેક એકમના Videos, Quiz તેમજ Notes તમને eclassguru.blogspot.com પર મળી જશે. આ એકમને લગતા તમારા પ્રશ્નો અમને નીચે comment માં જણાવજો. અમે જવાબ આપવા પ્રયત્ન કરીશું.
std 7 Science chapter 2. pranioma poshan imp notes
std 7 Science chapter 2. pranioma poshan swadhyay
1. ખાલી જગ્યા પૂરો :
(a) ______, ______, ______, ______, અને ______, એ મનુષ્યમાં પોષણ માટેના મુખ્ય તબક્કા છે.
(b) ______ માનવ શરીરની સૌથી મોટી ગ્રંથિ છે.
(c) જઠર હાઇડ્રોક્લોરિક એસિડ અને ______ રસોનો સ્રાવ કરે છે જે ખોરાક પર કાર્ય કરે છે.
(d) નાના આંતરડાની અંદરની દીવાલમાં ઘણાં આંગળી જેવા પ્રવર્ધો આવેલા છે જેને ______ કહે છે.
(e) અમીબા તેનાં ખોરાકનું પાચન ______ માં કરે છે.
2. સાચા વિધાન સામે 'T' અને ખોટાં વિધાન સામે 'F' પર નિશાની કરો.
(a) સ્ટાર્ચનું પાચન જઠરમાં શરૂ થાય છે. (T/F)
(b) જીભ લાળરસને ખોરાકમાં ભેળવવામાં મદદ કરે છે. (T/F)
(c) પિત્તાશય થોડા સમય માટે પિત્તરસનો સંગ્રહ કરે છે. (T/F)
(d) વાગોળનાર પ્રાણીઓ ગળી ગયેલું ઘાસ મોંમાં પાછું લાવે છે અને થોડા સમય માટે ચાવે છે. (T/F)
3. સાચો વિકલ્પ પસંદ કરો :
(a) ચરબીનું સંપૂર્ણ પાચન ______ માં થાય છે.
(i) જઠર (ii) મોં (iii) નાનાં આંતરડાં (iv) મોટાં આંતરડાં
(b) અપાચિત ખોરાકમાંથી પાણીનું શોષણ મુખ્યત્વે ______ માં થાય છે.
(i) જઠર (ii) અન્નનળી (iii) નાનાં આંતરડાં (iv) મોટાં આંતરડાં
4. કોલમ-I માં આપેલી વિગતોને કોલમ-II સાથે જોડો :
5. રસાંકુરો એટલે શું ? તેનું સ્થાન અને કાર્ય જણાવો.
6. પિત્ત ક્યાં ઉત્પન્ન થાય છે ? ખોરાકના કયા ઘટકનું પાચન કરવા માટે તે મદદરૂપ થાય છે ?
7. એવા કયા કાર્બોદિત ઘટકો છે જેનું વાગોળનાર પ્રાણીઓ પાચન કરી શકે છે પરંતુ મનુષ્યો કરી શકતા નથ ી? શા માટે?
8. આપણને ગ્લુકોઝમાંથી શા માટે તાત્કાલિક ઊર્જા મળે છે ?
9. આપેલ પ્રક્રિયામાં પાચનમાર્ગનો કયો ભાગ સામેલ છે ?
(i) ખોરાકનું શોષણ _______ .
(ii) ખોરાક ચાવવાની ક્રિયા _______ .
(iii) બેક્ટેરિયાને મારવાની ક્રિયા _______ .
(iv) ખોરાકનું સંપૂર્ણ પાચન _______ .
(v) મળનિર્માણ _______ .
10. અમીબા અને મનુષ્યના પોષણમાં એક-એક સામ્યતા અને જુદાપણું સમજાવો.
11. કૉલમ-I માં આપેલી વિગતોને કૉલમ-II સાથે જોડો :
12. પાચનતંત્ર દર્શાવતી આકૃતિ 2.11નું નામનિર્દેશન કરો.
13. શું આપણે માત્ર કાચા, પાંદડાંવાળા શાકભાજી અથવા ઘાસ પર અસ્તિત્વ ટકાવી રાખી શકીએ છીએ ? ચર્ચા કરો.
std 7 Science chapter 2. pranioma poshan pravruti
1. ડોક્ટરની મુલાકાત લો અને શોધી કાઢો :
(i) કઈ પરિસ્થિતિમાં દર્દીને ગ્લુકોઝ આપવાની જરૂર પડે છે ?
(ii) દર્દીને ક્યાં સુધી ગ્લુકોઝ આપવાની જરૂર પડે છે ?
(iii) ગ્લુકોઝ દર્દીને સાજો કરવામાં કેવી રીતે મદદરૂપ છે ?
તમારી નોંધપોથીમાં જવાબ લખો.
2. વિટામીન શું છે ? તે શોધો અને નીચેની માહિતી આપો :
(i) આપણા ખોરાકમાં વિટામીન શા માટે જરૂરી છે ?
(ii) કયા પ્રકારના ફળો કે શાકભાજી વિટામીન મેળવવા માટે નિયમિતપણે ખાવા જોઈએ ? તમે એકત્રિત કરેલી માહિતી પરથી એક પાનાની નોંધ લખો. તમે ચિકિત્સક, આહારવિદ્, તમારા શિક્ષક, અન્ય વ્યક્તિ કે બીજા કોઈ સ્રોત પાસેથી માહિતી મેળવી શકો છો.
3. તમારા મિત્રો, પડોશીઓ કે સહાધ્યાયીઓ પાસેથી દૂધિયા દાંત વિશે માહિતી મેળવો :
તમારી માહિતીને કોષ્ટક સ્વરૂપે દર્શાવો. નોંધ કરવાની એક રીત નીચે આપેલ છે.
ઓછામાં ઓછા 20 બાળકોની માહિતી મેળવો અને જેમાં દૂધિયા દાંત પડ્યા હોય તે સરેરાશ ઉમર શોધો. તમે તમારા મિત્રની મદદ લઈ શકો છો.
- અગત્યના મુદ્દાઓ
- એકમની સમજૂતી
- સ્વાધ્યાય
- સ્વ-અધ્યયનપોથી
- પ્રશ્ન પેપર
std 7 Science chapter 2. pranioma poshan imp notes, std 7 Science ekam 2. pranioma poshan ni samjuti, std 7 Science ch 2. pranioma poshan swadhyay na javabo (solutions), std 7 Science path 2. pranioma poshan swadhyay pothi na javabo (solutions), std 7 Science unit 2. pranioma poshan ni ekam kasoti.
std 7 Science chapter 2. pranioma poshan imp notes
✦ અગત્યના મુદ્દાઓ ✦
- પ્રાણી પોષણમાં, પોષક તત્વોની જરૂરિયાત, ખોરાક ગ્રહણ કરવાની પદ્ધતિ અને તેનો શરીરમાં વપરાશ વગેરેનો સમાવેશ થાય છે.
- કાર્બોદિત જેવા ઘટકો જટિલ હોય છે. જટિલ ઘટકોનું સરળ સ્વરૂપમાં રૂપાંતરણની પ્રક્રિયાને પાચન કહે છે.
- ખોરાક ગ્રહણ કરવાની વિવિધ પદ્ધતિઓ : ખોતરીને, ચાવીને, નળી જેવા મુખાંગો દ્વારા, પકડીને અને ગળીને, ચૂસીને વગેરે.
- મનુષ્યમાં પાચન : ખોરાક સળંગ માર્ગમાંથી પસાર થાય છે જે મુખગુહાથી શરૂ થાય છે અને મળદ્વારમાં અંત પામે છે. આ માર્ગને જુદા જુદા ભાગોમાં વિભાજિત કરવામાં આવે છે . (1) મુખગુહા (2) અન્નનળી (3) જઠર (4) નાનું આંતરડું (5) મોટું આંતરડું જે મળાશય અને (6) મળદ્વારમાં અંત પામે છે.
- ગ્રંથિઓ : લાળગ્રંથિ, યકૃત, સ્વાદુપિંડ.
- પાચકરસો : લાળરસ, પિતરસ, સ્વાદુરસ.
- ખોરાકને શરીરની અંદર લેવાની પ્રક્રિયાને અંતઃગ્રહણ કહેવાય છે.
- પોષણ પ્રક્રિયા : પોષણ પ્રક્રિયા પાંચ તબક્કામાં થાય છે. (1) અંતઃગ્રહણ (2) પાચન (3) શોષણ (4) સ્વાંગીકારણ (5) મળોત્સર્જન.
- દાંતના પ્રકાર : છેદક, રાક્ષી, અગ્રદાઢ, દાઢ
- દાંતનું કાર્ય : કાપવા અને બચકું ભરવા, ચીરવા અને ફાડવા, ચાવવા અને ભરડવા.
- જીભનું કાર્ય : સ્વાદ પારખવું, બોલવામાં મદદ કરવી, ખોરાકમાં લાળરસ ભેળવવા અને કોળિયાને ગળવામાં મદદ કરવી.
- વાગોળનારા પ્રાણીઓ જેવા કે ગાય, ભેંસ, હરણ પાંદડયુક્ત ખોરાક ગળી જાય છે અને આમાશયમાં સંગ્રહે છે. તે ખોરાક મોંમા પાછો આવે છે અને પ્રાણીઓ શાંતિપૂર્વક ચાવવાની ક્રિયા કરે છે.
- અમીબા તેનો ખોરાક ખોટા પગ દ્વારા લે છે. ખોરાકનું અન્નધાનીમાં પાચન થાય છે.
std 7 Science chapter 2. pranioma poshan swadhyay
✦ સ્વાધ્યાય ✦
1. ખાલી જગ્યા પૂરો :(a) ______, ______, ______, ______, અને ______, એ મનુષ્યમાં પોષણ માટેના મુખ્ય તબક્કા છે.
(b) ______ માનવ શરીરની સૌથી મોટી ગ્રંથિ છે.
(c) જઠર હાઇડ્રોક્લોરિક એસિડ અને ______ રસોનો સ્રાવ કરે છે જે ખોરાક પર કાર્ય કરે છે.
(d) નાના આંતરડાની અંદરની દીવાલમાં ઘણાં આંગળી જેવા પ્રવર્ધો આવેલા છે જેને ______ કહે છે.
(e) અમીબા તેનાં ખોરાકનું પાચન ______ માં કરે છે.
2. સાચા વિધાન સામે 'T' અને ખોટાં વિધાન સામે 'F' પર નિશાની કરો.
(a) સ્ટાર્ચનું પાચન જઠરમાં શરૂ થાય છે. (T/F)
(b) જીભ લાળરસને ખોરાકમાં ભેળવવામાં મદદ કરે છે. (T/F)
(c) પિત્તાશય થોડા સમય માટે પિત્તરસનો સંગ્રહ કરે છે. (T/F)
(d) વાગોળનાર પ્રાણીઓ ગળી ગયેલું ઘાસ મોંમાં પાછું લાવે છે અને થોડા સમય માટે ચાવે છે. (T/F)
3. સાચો વિકલ્પ પસંદ કરો :
(a) ચરબીનું સંપૂર્ણ પાચન ______ માં થાય છે.
(i) જઠર (ii) મોં (iii) નાનાં આંતરડાં (iv) મોટાં આંતરડાં
(b) અપાચિત ખોરાકમાંથી પાણીનું શોષણ મુખ્યત્વે ______ માં થાય છે.
(i) જઠર (ii) અન્નનળી (iii) નાનાં આંતરડાં (iv) મોટાં આંતરડાં
4. કોલમ-I માં આપેલી વિગતોને કોલમ-II સાથે જોડો :
| કૉલમ-I | કૉલમ-II |
|---|---|
| ખોરાકના ઘટકો | પાચનની પેદાશો |
| કાર્બોદિત | ફેટિ એસિડ અને ગ્લિસરોલ |
| પ્રોટીન | શર્કરા |
| ચરબી | એમિનો એસિડ |
5. રસાંકુરો એટલે શું ? તેનું સ્થાન અને કાર્ય જણાવો.
6. પિત્ત ક્યાં ઉત્પન્ન થાય છે ? ખોરાકના કયા ઘટકનું પાચન કરવા માટે તે મદદરૂપ થાય છે ?
7. એવા કયા કાર્બોદિત ઘટકો છે જેનું વાગોળનાર પ્રાણીઓ પાચન કરી શકે છે પરંતુ મનુષ્યો કરી શકતા નથ ી? શા માટે?
8. આપણને ગ્લુકોઝમાંથી શા માટે તાત્કાલિક ઊર્જા મળે છે ?
9. આપેલ પ્રક્રિયામાં પાચનમાર્ગનો કયો ભાગ સામેલ છે ?
(i) ખોરાકનું શોષણ _______ .
(ii) ખોરાક ચાવવાની ક્રિયા _______ .
(iii) બેક્ટેરિયાને મારવાની ક્રિયા _______ .
(iv) ખોરાકનું સંપૂર્ણ પાચન _______ .
(v) મળનિર્માણ _______ .
10. અમીબા અને મનુષ્યના પોષણમાં એક-એક સામ્યતા અને જુદાપણું સમજાવો.
11. કૉલમ-I માં આપેલી વિગતોને કૉલમ-II સાથે જોડો :
| કૉલમ-I | કૉલમ-II |
|---|---|
| (a) લાળગ્રંથિ | (i) પિત્તરસનો સ્રાવ |
| (b) જઠર | (ii) અપાચિત ખોરાકનો સંગ્રહ |
| (c) યકૃત | (iii) લાળરસનો સાવ |
| (d) મળાશય | (iv) એસિડનો સ્રાવ |
| (e) નાનું આંતરડું | (v) પાચન પૂર્ણ થાય છે |
| (f) મોટું આંતરડું | (vi) પાણીનું શોષણ |
| (vii)મળનો ત્યાગ |
12. પાચનતંત્ર દર્શાવતી આકૃતિ 2.11નું નામનિર્દેશન કરો.
13. શું આપણે માત્ર કાચા, પાંદડાંવાળા શાકભાજી અથવા ઘાસ પર અસ્તિત્વ ટકાવી રાખી શકીએ છીએ ? ચર્ચા કરો.
std 7 Science chapter 2. pranioma poshan pravruti
✦ વિસ્તૃત અભ્યાસ માટેની પ્રવૃત્તિઓ અને પ્રૉજેક્ટ ✦
1. ડોક્ટરની મુલાકાત લો અને શોધી કાઢો :(i) કઈ પરિસ્થિતિમાં દર્દીને ગ્લુકોઝ આપવાની જરૂર પડે છે ?
(ii) દર્દીને ક્યાં સુધી ગ્લુકોઝ આપવાની જરૂર પડે છે ?
(iii) ગ્લુકોઝ દર્દીને સાજો કરવામાં કેવી રીતે મદદરૂપ છે ?
તમારી નોંધપોથીમાં જવાબ લખો.
2. વિટામીન શું છે ? તે શોધો અને નીચેની માહિતી આપો :
(i) આપણા ખોરાકમાં વિટામીન શા માટે જરૂરી છે ?
(ii) કયા પ્રકારના ફળો કે શાકભાજી વિટામીન મેળવવા માટે નિયમિતપણે ખાવા જોઈએ ? તમે એકત્રિત કરેલી માહિતી પરથી એક પાનાની નોંધ લખો. તમે ચિકિત્સક, આહારવિદ્, તમારા શિક્ષક, અન્ય વ્યક્તિ કે બીજા કોઈ સ્રોત પાસેથી માહિતી મેળવી શકો છો.
3. તમારા મિત્રો, પડોશીઓ કે સહાધ્યાયીઓ પાસેથી દૂધિયા દાંત વિશે માહિતી મેળવો :
તમારી માહિતીને કોષ્ટક સ્વરૂપે દર્શાવો. નોંધ કરવાની એક રીત નીચે આપેલ છે.
| અનુક્રમ | કઈ ઉંમરે પહેલો દાંત પડ્યો ? | કઈ ઉંમરે છેલ્લો દાંતપડ્યો ? | કેટલા દાંત ગુમાવ્ય ા? | કેટલા દાંત નવા આવ્યા ? |
|---|---|---|---|---|
| 1. | ||||
| 2. | ||||
| 3. | ||||
| 4. | ||||
| 5. |
ઓછામાં ઓછા 20 બાળકોની માહિતી મેળવો અને જેમાં દૂધિયા દાંત પડ્યા હોય તે સરેરાશ ઉમર શોધો. તમે તમારા મિત્રની મદદ લઈ શકો છો.
إرسال تعليق