ધોરણ-6 [ગણિત] 1. સંખ્યા પરિચય | std-6 [maths] 1. sankhya parichay

ધોરણ-6 [ગણિત] 1. સંખ્યા પરિચય [std 6 maths chapter 1. sankhya parichay] સ્વાધ્યાયના અભ્યાસ માટેનું બધુ સાહિત્ય અહીં એકત્ર કરવામાં આવેલું છે. જેમ કે અગત્યના મુદ્દાઓ, સ્વાધ્યાયની સમજૂતી, સ્વાધ્યાયના દાખલાઓ, સ્વ-અધ્યયનપોથીના ઉકેલો, વિદ્યાર્થીઓ માટે પ્રશ્ન પેપર. દરેક એકમના Videos, Quiz તેમજ Notes તમને eclassguru.blogspot.com પર મળી જશે. [dhoran 6 ganit swadhyay 1. sankhya parichay] એકમને લગતા તમારા પ્રશ્નો અમને નીચે comment માં જણાવજો. અમે જવાબ આપવા પ્રયત્ન કરીશું.

• અગત્યના મુદ્દાઓ
• સ્વાધ્યાયની સમજૂતી
• સ્વાધ્યાય 1.1
• સ્વાધ્યાય 1.2
• સ્વ-અધ્યયનપોથી
• પ્રશ્ન પેપર

std 6 maths chapter 1. sankhya parichay imp notes, std 6 maths ekam 1. sankhya parichay ni samjuti, std 6 maths ch 1. sankhya parichay swadhyay na javabo (solutions), std 6 maths path 1. sankhya parichay swadhyay pothi na javabo (solutions), std 6 maths unit 1. sankhya parichay ni ekam kasoti. aa badhu sahitya ahin ekatrit karvama aavelu chhe.

std 6 maths chapter 1. sankhya parichay imp notes

✦ અગત્યના મુદ્દાઓ ✦

• જે સંખ્યામાં અંકો વધારે હોય તે સંખ્યા મોટી સંખ્યા હોય છે.
• બે સરખા અંકોની સંખ્યામાં જે સંખ્યાનો પ્રથમ અંક મોટો હોય તે સંખ્યા મોટી હોય છે. જો પ્રથમ અંક સરખો હોય તો બીજો અંક જોવો. જે સંખ્યાનો બીજો અંક મોટો હોય તે સંખ્યાને મોટી સંખ્યા કહેવાય. જો બીજો અંક પણ સરખો હોય, તો ત્રીજો અંક જુઓ. આમ ક્રમશ અંક જોવા. જે સંખ્યાનો અંક મોટો હોય તે સંખ્યાને મોટી સંખ્યા કહેવાય.
• સંખ્યાના વાંચન માટે સંખ્યાના દરેક અંકોની સ્થાન કિંમત ખબર હોવી જરૂરી છે. સંખ્યાના પહેલા અંકની સ્થાનકિંમત ખબર હોવી જોઈએ.
• અલ્પવિરામ આપણને મોટી સંખ્યાના વાંચન અને લેખનમાં મદદ કરે છે. આપણી ભારતીય પદ્ધતિમાં એકમ, દશક, સો, હજાર અને પછી લાખ અને કરોડનો ઉપયોગ કરીએ છીએ. સંખ્યાને સરળતાથી વાંચવા અલ્પવિરામ નો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે.
• આંતરરાષ્ટ્રીય સંખ્યા લેખન પદ્ધતિમાં એકમ, દશ , સો, હજાર અને મિલિયનનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. એક મિલિયન એટલે હજાર વખત હજાર. હજાર અને મિલિયન દર્શાવવા માટે અલ્પવિરામનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. તે જમણી બાજુથી દર ત્રણ અંકો પછી આવે છે. પ્રથમ અલ્પવિરામ હજાર દર્શાવે છે અને તેના પછીનું અલ્પવિરામ મિલિયન દર્શાવે છે.
• સંખ્યાઓ ચડતા ક્રમમાં ગોઠવવી એટલે નાની સંખ્યાથી મોટી સંખ્યા તરફ ક્રમમાં ગોઠવણી કરવી.
• સંખ્યાઓ ઉતરતા ક્રમમાં ગોઠવવી એટલે મોટી સંખ્યાથી નાની સંખ્યા તરફ ક્રમમાં ગોઠવણી કરવી.

std 6 maths chapter 1. sankhya parichay swadhyay

✦ સ્વાધ્યાય 1.1 ✦

1. ખાલી જગ્યા પૂરો :
(a) 1 લાખ = દસ દસ હજાર
(b) 1 મિલિયન = દસ સો હજાર
(c) 1 કરોડ = દસ દસ લાખ
(d) 1 કરોડ = દસ મિલિયન
(e) 1 મિલિયન = દસ લાખ

2. યોગ્ય રીતે અલ્પવિરામ મૂકો અને સંખ્યા લખો :
(a) તોંતેર લાખ પંચોતેર હજાર ત્રણ સો સાત
ઉકેલ (a) : `73,75,307`

(b) નવ કરોડ પાંચ લાખ એકતાળીસ
ઉકેલ (b) : `9,05,00,041`

(c) સાત કરોડ બાવન લાખ એકવીસ હજાર ત્રણ સો બે
ઉકેલ (c) : `7,52,21,302`

(d) અઠ્ઠાવન મિલિયન ચારસો ત્રેવીસ હજાર બસો બે
ઉકેલ (d) : `58,423,202`

(e) ત્રેવીસ લાખ ત્રીસ હજાર દસ
ઉકેલ (e) : `23,30,010`

3. અલ્પવિરામ યોગ્ય રીતે મૂકો અને ભારતીય સંખ્યાલેખન પદ્ધતિમાં લખો.
(a) 87595762
ઉકેલ (a) : `8,75,95,762` → આઠ કરોડ પંચોતેર લાખ પંચાણુ હજાર સાતસો બાસઠ

(b) 8546283
ઉકેલ (b) : `85,46,283` → પંચાસી લાખ છેતાળીસ હજાર બસો ત્યાંસી

(c) 99900046
ઉકેલ (c) : `9,99,00,046` → નવ કરોડ નવ્વાણું લાખ છેતાલીસ

(d) 98432701
ઉકેલ (d) : `9,84,32,701` → નવ કરોડ ચોર્યાસી લાખ બત્રીસ હજાર સાતસો એક

4. આંતરરાષ્ટ્રીય પદ્ધતિ પ્રમાણે અલ્પવિરામ યોગ્ય રીતે મૂકો અને આંતરરાષ્ટ્રીય સંખ્યાલેખન પદ્ધતિમાં લખો.
(a) 78921092
ઉકેલ (a) : `78,921,092` → ઈઠ્ઠોતેર મિલિયન નવસો એકવીસ હજાર બાણું

(b) 7452283
ઉકેલ (b) : `7,452,283` → સાત મિલિયન ચારસો બાવન હજાર બસો ત્યાંસી

(c) 99985102
ઉકેલ (c) : `99,985,102` → નવ્વાણું મિલિયન નવસો પંચાસી હજાર એકસો બે

(d) 48049831
ઉકેલ (d) : `48,049,831` → અડતાલીસ મિલિયન ઓગણપચાસ હજાર આઠસો એકત્રીસ

std 6 maths chapter 1. sankhya parichay swadhyay

✦ સ્વાધ્યાય 1.2 ✦

1. શાળામાં ચાર દિવસ માટે એક પુસ્તક-પ્રદર્શન યોજવામાં આવ્યું હતું. કાઉન્ટર પર પહેલા, બીજા, ત્રીજા અને અંતિમ દિવસે વેચવામાં આવેલી ટિકિટોની સંખ્યા અનુક્રમે, 1094, 1812, 2050 અને 2751 છે. તમામ ચાર દિવસમાં વેચવામાં આવેલી ટિકિટોની કુલ સંખ્યા શોધો.
ઉકેલ – 1 :
પહેલા દિવસની ટિકિટો `= 1094`
બીજા દિવસની ટિકિટો `= 1812`
ત્રીજા દિવસની ટિકિટો `= 2050`
ચોથા દિવસની ટિકિટો `= 2751`

`\therefore` તમામ ચાર દિવસમાં વેચવામાં આવેલી ટિકિટોની કુલ સંખ્યા `7,707` છે.

2. શેખર એક પ્રખ્યાત ક્રિકેટ ખેલાડી છે. તેણે ટેસ્ટ મેચોમાં અત્યાર સુધીમાં 6980 રન બનાવ્યા છે. તે કુલ 10,000 રન પૂર્ણ કરવા ઇચ્છે છે. તેને હજી વધુ (more) કેટલા રનની જરૂર છે ?
ઉકેલ – 2 :
પૂર્ણ કરવાના રન `= 10000`
અત્યાર સુધીમાં બનાવેલા રન `= 6980`

`\therefore` તેને હજી વધુ `3,020` રનની જરૂર છે.

3. ચૂંટણીમાં, સફળ ઉમેદવારે 5,77,500 મત અને તેમના નજીકના પ્રતિસ્પર્ધીએ 3,48,700 મત મેળવ્યા હતા. સફળ ઉમેદવારે કેટલા મતોની સરસાઈ (margin)થી ચૂંટણી જીતી ?
ઉકેલ – 3 :
સફળ ઉમેદવારના મતો `= 577500`
નજીકના પ્રતિસ્પર્ધીના મતો `= 348700`

`\therefore` સફળ ઉમેદવારે `2,28,800` મતોની સરસાઈથી ચૂંટણી જીતી.

4. કીર્તિ બુકસ્ટોલે જૂન મહિનાના પ્રથમ સપ્તાહમાં 2,85,891 રૂપિયાનાં પુસ્તકો વેચ્યાં અને મહિનાના બીજા સપ્તાહમાં 4,00,768 રૂપિયાનાં પુસ્તકો વેચ્યાં હતાં. બે અઠવાડિયાં મળીને કેટલું વેચાણ થયું ? કયા સપ્તાહમાં વેચાણ વધારે હતું અને કેટલું હતું ?
ઉકેલ – 4 :
પ્રથમ સપ્તાહમાં મળેલ રૂપિયા `= 285891`
બીજા સપ્તાહમાં મળેલ રૂપિયા `= 400768`

`\therefore` બે અઠવાડિયાં મળીને `6,86,659` રૂપિયાનું વેચાણ થયું.
`⟹` બીજા સપ્તાહમાં વેચાણ વધારે હતું.

`\therefore` બીજા સપ્તાહમાં વેચાણ `1,14,877` રૂપિયા વધારે હતું.

5. 6, 2, 7, 4, 3નો ફક્ત એક જ વાર ઉપયોગ કરીને બનતી સૌથી મોટી અને સૌથી નાની સંખ્યા વચ્ચેનો તફાવત શોધો.
ઉકેલ – 5 :
સૌથી મોટી સંખ્યા `= 76432`
સૌથી નાની સંખ્યા `= 23467`

`\therefore` સૌથી મોટી અને સૌથી નાની સંખ્યા વચ્ચેનો તફાવત `52,965` છે.

6. એક મશીન એક દિવસમાં સરેરાશ 2825 સ્કૂનું ઉત્પાદન કરે છે, તો જાન્યુઆરી, 2006માં કેટલા સ્કૂનું ઉત્પાદન થયું હશે ?
ઉકેલ – 6 :
એક દિવસમાં સ્ક્રૂનું ઉત્પાદન `= 2825`
જાન્યુઆરી 2006ના દિવસોની સંખ્યા `= 31`

`\therefore` જાન્યુઆરી, `2006`માં કેટલા સ્ક્રૂનું ઉત્પાદન `87,575` થયું હશે.

7. એક વેપારી પાસે 78,592 રૂપિયા હતા. તેમણે રૂપિયા 1200 નો એક એવા 40 રેડિયો સેટ ખરીદવા ઓર્ડર આપ્યો. ખરીદી પછી તેની પાસે કેટલા રૂપિયા બાકી રહેશે ?
ઉકેલ – 7 :
વેપારી પાસે કુલ રૂપિયા `= 78,592`

`1` રેડિયાની કિંમત `1200` રૂપિયા છે.
તો `40` રેડિયોની કિંમત કેટલી થશે ?
`=\frac{40\times1200}{1}`
`= 48,000` રૂપિયા

`\therefore` ખરીદી પછી તેની પાસે `30,592` રૂપિયા બાકી રહેશે.

8. એક વિદ્યાર્થીએ 7236નો 56 દ્વારા ગુણાકારને બદલે 65 દ્વારા ગુણાકાર કર્યો. તેનો જવાબ સાચા જવાબ કરતાં કેટલો વધારે હશે ? (ઇશારો (hint): શું તમારે બંને ગુણાકાર કરવાની જરૂર છે ?)
ઉકેલ – 8 :
`7236`નો `56` દ્વારા ગુણાકાર

`7236`નો `65` દ્વારા ગુણાકાર

`\therefore` તેનો જવાબ સાચા જવાબ કરતાં `65,124` વધારે હશે.

9. એક શર્ટ સિવડાવવા માટે 2 મીટર 15 સેમી કાપડ જરૂરી છે. 40 મીટર કાપડમાંથી કેટલાં શર્ટ બનશે? અને કેટલું કાપડ બચશે ? (ઇશારો (hint) : માહિતી સેમીમાં ફેરવો.)
ઉકેલ – 9 :
શર્ટ માટે જરૂરી કાપડ `= 2` મીટર `15` સેમી
`=\left(100\times2\right)` સેમી `+ 15` સેમી
`=200` સેમી `+ 15` સેમી
`=215` સેમી
કુલ કાપડ`=40` મીટર
`=40\times100` સેમી
`=4000` સેમી

`215` સેમી કાપડમાંથી `1` શર્ટ બનશે.
તો `4000` સેમી કાપડમાંથી કેટલા શર્ટ બનશે ?
`=\frac{4000\ \times1}{215}`
`=18`
`\therefore 40` મીટર કાપડમાંથી `18` શર્ટ બનશે અને `130` સેમી એટલે કે `1` મીટર `30` સેમી કાપડ બચશે.

10. દવાઓ બોક્સમાં ભરેલી છે. દરેક બોક્સનું વજન 4 કિલો 500 ગ્રામ છે. 800 કિલોની ક્ષમતાવાળી એક વાનમાં કેટલાં બોક્સને ભરી શકાય ?
ઉકેલ – 10 :
`1` બોક્સનું વજન `= 4` કિલો `500` ગ્રામ
`=\left(4\times1000\right)` ગ્રામ `+ 500` ગ્રામ
`=4000` ગ્રામ `+ 500` ગ્રામ
`=4500` ગ્રામ
વાનની ક્ષમતા `= 800` કિલો
`=800\times1000` ગ્રામ
`=800000` ગ્રામ

`4500` ગ્રામનું `1` બોક્સ થાય.
તો `800000` ગ્રામના કેટલા બોક્સ થાય ?
`=\frac{8000\mathbf{00}\times1}{45\mathbf{00}}`
`=\frac{8000}{45}`
`= 177`
`\therefore` વાનમાં `177` બોક્સ ભરી શકાય છે.

11. શાળા અને વિદ્યાર્થીના ઘરની વચ્ચેનું અંતર 1 કિમી 875 મીટર છે. રોજિંદા તે આવતાં અને જતાં બંને વખત ચાલે છે. છ દિવસમાં તેના દ્વારા આવરી લેવાતું કુલ અંતર શોધો.
ઉકેલ – 11 :
ઘરથી શાળા સુધીનું અંતર `= 1` કિમી `875` મીટર
`=1000` મીટર `+ 875` મીટર
`=1875` મીટર
શાળાથી ઘર સુધીનું અંતર `= 1875` મીટર
`1` દિવસમાં ચાલવાનું થતું અંતર `= 3750` મીટર

`1` દિવસમાં ચાલવાનું થતું અંતર `3750` મીટર છે.
તો `6` દિવસમાં ચાલવાનું થતું અંતર કેટલા મીટર થાય ?
`=\frac{6\times3750}{1}`
`=22500` મીટર
`\therefore` વિદ્યાર્થી દ્વારા `6` દિવસમાં આવરી લેવાતું કુલ અંતર `22500` મીટર છે. જે `22` કિમી `500` મીટર થશે.

12. એક પાત્રમાં 4 લિટર અને 500 મિલિ દહીં છે. તેમાંથી 25 મિલિની ક્ષમતાવાળા કેટલા કપ ભરી શકાય ?
ઉકેલ – 12 :
પાત્રમાં દહીં `= 4` લિટર `500` મિલિ
`=\left(4\times1000\right)` મિલિ `+ 500` મિલિ
`=4000` મિલિ `+ 500` મિલિ
`=4500` મિલિ

`25` મિલિ દહીંથી `1` કપ ભરી શકાય.
તો `4500` મિલિ દહીંથી કેટલા કપ ભરી શકાય ?
`=\frac{4500\times1}{25}`
`=180`
`\therefore 25` મિલિની ક્ષમતાવાળા `180` કપ ભરી શકાય.

✦ નીચે ધોરણ - 6 ના બધા વિષયોની link આપેલી છે. તેની મુલાકાત લેવી. ✦

ગુજરાતી/button/#B33771 હિન્દી/button/#5758BB સંસ્કૃત/button/#EAB543 અંગ્રેજી/button/#D6A2E8 ગણિત/button/#1B9CFC વિજ્ઞાન/button/#F97F51 સામાજિક વિજ્ઞાન/button/#55E6C1